Opa zei het vroeger al “je moet niet alles geloven dat in de krant staat, ver weg, dat liegt lekker.” Nu was hij van nature een zeer achterdochtig persoon, maar dan toch. En dan lag het er nog maar aan welke krant je las. Mijn ouders, modern maar wel katholiek, lazen de Volkskrant. Als kind had ik er geen erg in, maar het nieuws zal waarschijnlijk anders zijn gebracht dan in het NRC.

Het was een ritueel. Vroeg in de ochtend viel de krant in de bus. Mijn vader stond altijd als eerste op en had dus het eerste recht op het dagblad. Nou had hij dat natuurlijk sowieso, hij was het hoofd van het gezin, dat was toen nog zo. Hij had niet heel veel tijd, de belangrijkste artikelen werden gescand. Dat was anders op zaterdag. Dan werd de krant helemaal uitgespeld. Het leverde stapels oud papier op maar het had wel wat.

Tegenwoordig lezen we digitaal. Sites als Nu.nl bepalen het aanbod. En natuurlijk de sites van de reguliere kranten. Maar abonnementen daarop kosten geld terwijl Nu.nl gratis lijkt te zien. Dat is het niet, natuurlijk, je betaalt gewoon op een andere manier. Met je persoonlijke gegevens. Die vervolgens door Nu.nl worden verkocht aan andere partijen die dan een advertentie op je scherm plaatsen die speciaal voor jou is uitgezocht. Er zit een ingenieus systeem achter. Waar ook heel veel geld mee wordt verdiend.

Nu.nl is overigens maar een voorbeeld. Het systeem van data-verkopen wordt door heel veel sites gebruikt. Je zoekt een keer naar ‘blauwe schoenen’ en de komende maand lijkt het wel of er geen andere kleur meer te koop is. Met of zonder hakken.

Soms zie je ook berichten voorbij komen waarvan je denkt “nee, dat kan toch echt niet.” Vaak is het dan ook niet waar. BN-ers die adverteren voor allerlei dubieuze praktijken. Waarna blijkt dat hun foto onterecht is gebruikt en dat zij met de aanbieder helemaal niks te maken hebben. Een kwalijke zaak, want hoeveel naïeve mensen zouden er al ingetrapt zijn. “Als hij/zij het doet, dan zal het toch wel goed zijn?” Vroeger had je op vakantie de time-sharing verkopers. Mensen die daar mee in zee gingen, durfden thuis ook niet te vertellen dat het een grote oplichtersbende was. Zo werd het langer in stand gehouden dan strikt genomen nodig zou zijn geweest.

Het is bijna onmogelijk het internet te gebruiken zonder een spoor na te laten. Maar ik denk dat het belangrijk is dat je je daar bewust van bent. Net als van het feit dat je gegevens worden gebruikt door heel veel partijen. En dat je in ieder geval kritisch blijft.